Dr.Məharət Rzayev

AİLƏ PLANLAMASI VƏ HAMİLƏLİKDƏN QORUNMA YOLLARI

Ailə Planlaması nədir?

Ailələr istədikləri zaman istədikləri miqdarda uşaq sahibi olmalıdırlar. Ailə planlaması ailələrin istədikləri zaman istədikləri gədər uşaq sahibi olmalarına yardım edir. Yəni ailə planlaması deyincə uşagı olmayanlara yol göstərmək, xidmət vermək və ya uşağı olanlara ise hamiləlikdən qorunmaq üçün neler etmesi lazım olduğu mövzusunda məlumatlandırmaq anlaşılmaqdadır.

Ailələr uşaq sahibi olub olmamaqda sərbəstdir. Ancaq bir nöqtəyə diqqət etmək lazımdır. Uşaqların sağlığı üçün doğumlar arasında en az 2 il fasilə olmalı ve uşaqların sayı da dördü keçməməlidir.

Ailə Planlamasının məqsədləri nələrdir?

Döllənmə yaşındakı kişi və qadınlara döllənmənin necə olduğunu və doğumların necə kontrol ediləcəyi mövzusunda məlumat vermək.

Ailələrin istəmədikləri zaman uşaq sahibi olmalarını əngəlləmək.

Uşaq sahibi olmaq istəyənlərə yardım etmək və yol göstərmək.

Çox sayda və az fasilələrlə doğan qadınların sağlamlığının pozulmasını əngəlləmək.

Çox gənc və çox yaşlı qadınların hamilə qalmasını əngəlləmək.

Uşaqların və ailələrin daha sağlam olmasına çalışmaq.

Riskli hamiləliklər.

1. 18 yaşından əvvəl hamilə qalmaq: 18 yaşından əvvəl hamilə qalmaq sadəcə ananın deyil doğulmamış uşağın da sağlamlığına təsir edir. Uşağın ölü doğulma və ananın xəstələnmə riskini artırır. Bunun üçün bu yaşdan əvvəl evlənilmiş olsa belə hamiləliyi önləyici tədbirlərlə uygun yaşa gəlməyi gözləmək lazımdır.

2. 35 yaşından sonra hamilə qalmaq: bu yaşdan sonrakı qadınların doğduğu uşaqların şikəst olma ehtimalı daha yüksəkdir. Zehni cəhətdən şikəst olan uşaqlar əksəriyyətlə bu yaşdan sonra doğulan uşaqlardaır. Ona görə də 35 yaşa qədər ailəni tamamlamaq və bu yaşdan sonra bir hamiləlikdən qoruyucu tədbir istifadə etmək cox əhəmiyyətlidir.

3. 2 ildə birdən artıq hamilə qalmaq: hamiləlikdən sonra qadınlar fiziki olaraq cox yorulurlar. Qadın orqanizmasındakı maddələrin böyük bir hissəsini uşağa vermişdir. Ve özünü toparlaması və əvvəlki kimi güclü və sağlam olması üçün ən az 2 ilə ehtiyacı vardır. Əgər 2 ildən erkən hamilə qalarsa ölü doğum və düşük ehtimalı artmaqdadır.

4. Çox uşaq doğmaq: uşaqların sağlam olmasına təsir edən amillərdən biri də doğulan uşaq miqdarıdır. Çox sayda doğumu olan anaların həyatı təhlükəyə girir. Dördüncü doğumdan sonrakı hamiləliklər xəstəlik sıxlığını və ana və uşağın ölmə təhlükəsini artırır.

Cox sayda abortun da qadını yıpratdığını unutmamaq lazımdır. Hamilə qalıb abort etdirmək yerinə hamiləlikdən qorunmam metodlarından birinin istifadəsi daha məqsədəuyqundur.

Ailə Planlamasının xeyirləri

1. Ana ölümlərini azaldır. Ana ölümlərinin çoxu az fasilələrlə (2 ildən az), çox sayda (dörddən çox), 18 yaşından kiçik və 35 yaşından böyük anaların doğumlarında görülür. Bu dörd grup hamiləlik yüksək riskli hamiləlik qrupu olaraq təsnif edilir. Ailə Planlaması xidməti bu yüksək riskli hamiləlikləri əngəlləyərək ana ölümlərini azaldır.

2. Abortları və aborta bağlı ana ölümlərini azaldır: hamiləliyi əngəlləyən metodları istifadə edənlərdə hamiləlik ortaya çıxmır və beləliklə də aborta bağlı ölümlər əngəllənmiş olur.

3. Uşaq ölümlərini azaldır: yüksək riskli hamiləliklər uşaq ölümlərini artırır. Bu hamiləliklər önləndiyi zaman dolayısıyla uşaq ölümləri də azaldılmış olur.

4. Uygun doğum yaşı müəyyən edilir: ana və uşaq sağlamlığı üçün ən uygun doğum yaşı 18-34 yaş aralığıdır.

5. Uygun doğum aralığı müəyyən edilir: ana ve uşağın sağlamlığı üçün ən uyğun doğum intervalı 2 ildir. Daha qısa intervallar ana ölümlərini və uşaq ölümlərini artırır.

6. Uşaqların sağlamlığına və inkişafına müsbət təsir edir: yüksək riskli hamilaliklər nəticəsində ölüm olmasa belə uşaq fərqli sağlamlıq problemləriylə qarşı-qarşıya qalır. Bu problemlər aşağıdakılardır:

a. uşağın ağırlığının az olması və erkən doğum

b. infeksiyon xəstəliklər

c. fiziki böyümə və inkişaf geriliyi

d. doğumdan şikəstliklər

e. zəka səviyyəsində gerilik

Bütün bu problemlərə təsirli bir Ailə Planlaması ilə mane oluna bilər.

HAMİLƏLİKDƏN QORUNMA METODLARI

Çox ailələr hamiləlikdən qorunmağı istəyirlər. Bəzi ailələr uşaqlar arasında fasilələr vermək istəyir bəziləri isə artıq heç uşaq istemir. Təəssüf ki bu ailələr hamiləlikdən qorunmanın təsirli yollarını bilmirlər.

Ailə planlaması metodlarını kişi üçün və qadın üçün olaraq, təsirli (modern) və təsirsiz (ənənəvi) olaraq və geri dönüşlü və geri dönüşsuz olaraq təsnif edilə bilər.

QADIN ÜÇÜN

KİŞİ ÜÇÜN

GERİ DÖNÜŞLÜ (istifadəsi kəsildiyi zaman hamilə qalmaq mümkün olan)

GERİ DÖNÜŞSÜZ (istifadəsindən sonra hamilə qalmaq mümkün olmayan)

GERİ DÖNÜŞLÜ (istifadəsi kəsildiyi zaman hamilə qalmaq mümkün olan)

GERİ DÖNÜŞSÜZ (istifadəsindən sonra hamilə qalmaq mümkün olmayan)

Həblər (kombinə və minipil)

Spiral

İynələr

Dəri altı kapsullar (implant)

Diafraqma

Sperm öldürücülər (spermisitlər)

Boruların bağlanması (Boru liqasiyası)

Kondom (prezervativ, kaput)

Geri çəkmə

Kanalların bağlanması (vazektomiya)

İndi də bu vasitələr haqda biraz geniş məlumatlar verək.

QADIN ÜÇÜN METODLAR

1. Hamiləlikdən qoruyan kombinə həblər.

Tərkibi: Bu həblərin içərisində qadın hormonları (estrogen ve progesteron) vardır.

Təsiri: Qadının yumurtalıqlarından yumurta hüceyrənin inkişaf etməsinə mane olaraq və uşaqlıq girişindəki sekresiyanı katılaşdıraraq spermanın uşaqlıq içərisinə keçməsinə mane olaraq hamiləlikdən qoruyur.

Müsbət xüsusiyyətləri:

Ø 99% hamiləlikdən qoruyur

Ø İstifadə kəsildiyi zaman hamilə qalmaq mümkündür

Ø Cinsi əlaqəyə təsir etməz

Ø Uşaqlıq və yumurtalıq xərcənginə qarşı qoruyucudur

Ø Adət (menstruasiya) ağrısını və qanamanı azaldır, adətlər düzənli hala gəlir

Ø Anemiyanı (qanazlığı) azaldır.

Mənfi xüsusiyyətləri

Ø İlk 3 ayda ürəkbulanması, kökəlmə, baş ağrısı, adət qanamasında azalma, ara qanamalar və ləkələnmə görülə bilər.

Ø Depressiya görüləbilər

Ø Ana südünün keyfiyyətini pozar və miqdarını azaldır

Ø Cinsi əlaqə ilə keçən xəstəliklərdən qorumaz.

Kimlər istifadə edə bilər: Adətləri düzənsiz, unutqanlığı olmayan, emzirməyən qadınlar.

Kimlər istifadə etməməlidirlər: döş xərçəngi olanlar, səbəbi bilinməyən vaginal qanaması olanlar, 35 ve yuxarı yaşdakı siqaret çəkən qadınlar, damar sərtliyi, damar tıxanıqlığı, qan təzyiqi yüksək və iflic anamnezi olanlar, qaraciyər xəstəliyi, şəkər, öd kisəsi xəstəliyi olanlar, yeni əməliyyat keçirənlər ya da əməliyyata hazırlananlar, emzirən qadınlar.

İstifadə qaydası: həbə adətin ilk (qanama başladığı gün) günü başlanmalıdır. İstifadə olunan paketdə 28 həb varsa paket bitənə qədər hər gün bir həb alınır, bitincə adət olsa da olmasa da yeni bir paketə başlanır. 21-lik paket istifadə olunursa o zaman 21 gün hər gün bir həb alınır, 7 gün ara verilir və 8-nci gün adət olsa da olmasa da yeni bir paketə başlanır.

DİQQƏT: Həb istifadə edənlərdə şiddətli döş ağrısı, qarın ağrısı, ayaq ağrısı, baş ağrısı və görmədə bulanıqlıq olduğu zaman, adət kəsilməsi ya da gözlənilməyən vaginal qanama olduğu zaman dərhal bir həkimə müraciət etməlidirlər.

2. Hamiləlikdən qoruyan minipil həblər.

Tərkibi: Bu həblərin içərisində qadın hormonlarından biri (progesteron) vardır.

Müsbət xüsusiyyətləri:

Ø 99% hamiləlikdən qoruyur

Ø İstifadə kəsildiyi zaman hamilə qalmaq mümkündür

Ø Cinsi əlaqəyə təsir etməz

Ø Ana südünün keyfiyyətini pozmaz və miqdarını artıra bilər

Ø Uşaqlıq və yumurtalıq xərcənginə qarşı qoruyucudur

Ø Əmizdirən analarda çox təsirlidir.

Mənfi xüsusiyyətləri:

Ø İlk 3 ayda düzənsiz adət görmə, adət görməmə və ləkələnmə görülə bilər.

Ø Hər gün eyni saatda alınmalıdır. Düzənli alınmazsa hamilə qalına bilər.

Ø Cinsi əlaqə ilə keçən xəstəliklərdən qorumaz.

Kimlər istifadə edə bilər: Adətləri düzənsiz, unutqanlığı olmayan, uşaqəmizdirən qadınlar, yeni abort olmuş və ya düşük keçirmiş qadınlar, siqaret çəkən qadınlar, 16 yaşından böyük hər yaşdakı qadınlar.

Kimlər istifadə etməməlidirlər: döş xərçəngi olanlar, səbəbi bilinməyən vaginal qanaması olanlar, aktiv qaraciyər xəstəliyi olanlar, vərəm və epilepsiya müalicəsi görən qadınlar, 6 həftədən kiçik uşağı olan əmizdirən qadınlar.

İstifadə qaydası: Həbə adətin ilk (qanama başladığı gün) günü başlanmalı və hər gün eyni saaatda alınmalıdır. İstifadə olunan paketdə 28 həb varsa paket bitənə qədər hər gün bir həb alınır, bitincə adət olsa da olmasa da yeni bir paketə başlanır. 21-lik paket istifadə olunursa o zaman 21 gün hər gün bir həb alınır, 7 gün ara verilir və 8-nci gün adət olsa da olmasa da yeni bir paketə başlanır.

DİQQƏT: Həb istifadə edənlərdə şiddətli baş ağrısı və şiddətli adət qanaması, sarılıq, adətlərdə kəsilmə və qarında şiddətli ağrı olduğu zaman dərhal bir həkimə müraciət etməlidirlər.

3. Spiral

Uşaqlığın içinə qoyulan kiçik plastik bir vasitədir. Kişinin toxum hüceyrələrinin qadın yumurta hüceyrəsini mayalandırmasını əngəlləyərək hamiləlikdən qoruyur.

Üstünlükləri: 98% təsirlidir, uzun müddət (mislilər 10 il) hamiləlikdən qoruyur, çıxarıldığı zaman vaxt itirmədən hamilə qalına bilir, cinsi əlaqəyə təsir etmir.

Mənfi xüsusiyyətləri: mütləq bir tibb müəssisəsində tətbiq edilməlidir, bəzi qadınlarda spiral taxma və ya çıxartma işi ağrılı ola bilər, ilk aylarda qasıqda ağrı, ləkələnmə, qanama miqdarında artış və adət müddətində artma ola bilər, cinsi əlaqə ilə keçən xəstəliklərdən qorumaz.

Kimlər istifadə edə bilər: uzun müddət qorunmaq istəyənlər, yeni doğmuş uşaq əmizdirən qadınlar, digər qorunma yöntəmlərində çətinlik çəkənlər.

Kimlər istifadə etməməlidir: hamilələr və hamiləlik şübhəsi olanlar, az zaman sonra yeni bir uşaq istəyənlər, adətləri çox ağrılı və adət qanaması çox olanlar, uşaqlığında və ya cinsiyyət sistemində iltihab, erroziya, xərçəng olanlar, birdən çox partnyoru (özünün ya da yoldaşının) olanlar.

Tətbiqi: həkim ya da tibb bacısı tərəfindən tətbiq olunmalıdır. Zamanı geldiyi zaman çıxardılıb yeni bir spiral taxıla bilər, istirahət etdirməyə ehtiyac yoxdur.

DİQQƏT: Spiral istifadə edənlərdə: qarında şiddətli ağrı, anormal vaginal axıntı, normal adətin 2 qatı qanama və ya düzənsiz qanamalar, spiralın düşdüyündən yada vaginaya sürçdüyündən şübhə, adətdə 10 gündən artıq gecikmə olduğu zaman dərhal bir həkimə müraciət etməlidirlər.

4. 3 aylıq qoruyucu iynələr.

Tərkibi və Təsiri: düzənli olaraq 3 ayda bir dəfə vurulan bu iynələrin içərisində qadın cinsiyyət hormonu (progesteron) vardır. Qadının yumurtalıqlarından yumurta hüceyrənin inkişaf etməsinə mane olaraq və uşaqlıq girişindəki sekresiyanı katılaşdıraraq spermanın uşaqlıq içərisinə keçməsinə mane olaraq hamiləlikdən qoruyur.

Müsbət xüsusiyyətləri: 99% hamiləlikdən qoruyur, İstifadə kəsildiyi zaman hamilə qalmaq mümkündür, Cinsi əlaqəyə təsir etməz, Uşaqlıq və yumurtalıq xərcənginə qarşı qoruyucudur, Uşaq əmizdirən analar istifadə edə bilər, istifadəsi gizli saxlana bilər.

Mənfi xüsusiyyətləri: Adət qanamalarını azalda, kəsə, artıra bilər, kökəlmə görülə bilər, hamilə qalmaq üçün istifadədən sonra 3-4 ay gözləməyə ehtiyac duyula bilər, cinsi əlaqə ilə keçən xəstəliklərdən qorumaz.

Kimlər istifadə edə bilər: en az 2 il hamilə qalmaq istəməyən qadınlar, 35 yaşın üstündə və siqaret çəkən qadınlar, 16 yaşdan böyük hər yaşdakı qadınlar, 6 həftədən sonra uşaq əmizdirən qadınlar, yeni abort etdirmiş yada düşüyü olan (ilk 7 gün içərisində) qadınlar, adət düzensizliyi və amenoreyadan (adətdən kəsilmə) narahat olmayacaq qadınlar.

Kimlər istifadə etməməlidirlər: döş xərçəngi olanlar, səbəbi bilinməyən vaginal qanaması olanlar, damar sərtliyi, damar tıxanıqlığı, qan təzyiqi yüksək və iflic anamnezi olanlar, qaraciyər xəstəliyi, şəkər, öd kisəsi xəstəliyi olanlar.

İstifadə qaydası: İynə adətin ilk (qanama başladığı gün) günü vurulmalıdır. Daha sonra 3 ayda bir təkrarlanmalıdır.

DİQQƏT: 3 aylıq iynə istifadə edənlərdə iynə yerində ağrı ya da qızarıqlıq, şiddətli qarın ağrısı, baş ağrısı həddindən çox adət qanaması olduğu zaman dərhal bir həkimə müraciət etməlidirlər.

5. 1 aylıq qoruyucu iynələr

Tərkibi və Təsiri: Düzənli olaraq ayda bir dəfə vurulan bu iynələrin içərisində qadın cinsiyyət hormonu (estrogen, progesteron) vardır. Qadının yumurtalıqlarından yumurta hüceyrənin inkişaf etməsinə mane olaraq və uşaqlıq girişindəki sekresiyanı katılaşdıraraq spermanın uşaqlıq içərisinə keçməsinə mane olaraq hamiləlikdən qoruyur.

Müsbət xüsusiyyətləri: 99% hamiləlikdən qoruyur, İstifadə kəsildiyi zaman hamilə qalmaq mümkündür, Cinsi əlaqəyə təsir etməz, adət düzənində 3 aylıq iynələrə görə daha az dəyişiklik olur, istifadəsi gizli saxlana bilər.

Mənfi xüsusiyyətləri: İl aylarda ara qanamaları ola bilər, ilk aylarda baş ağrısı, baş gicəllənməsi, kökəlmə görülə bilər, ana südünün miqdarını azaldıb keyfiyyətini poza bilər, her ay iynə vurdurmaq lazım olur, cinsi əlaqə ilə keçən xəstəliklərdən qorumaz.

Kimlər istifadə edə bilər: 6 aydan sonra uşaq əmizdirən qadınlar, uşaq əmizdirməyən qadınlar, yeni abort etdirmiş yada düşüyü olan (ilk 7 gün içərisində) qadınlar, adət düzensizliyi və amenoreyadan (adətdən kəsilmə) narahat olmayacaq qadınlar.

Kimlər istifadə etməməlidirlər: döş xərçəngi olanlar, səbəbi bilinməyən vaginal qanaması olanlar, 35 yaşın üstündə və siqaret çəkənlər, damar sərtliyi, damar tıxanıqlığı, qan təzyiqi yüksək və iflic anamnezi olanlar, qaraciyər xəstəliyi, şəkər, öd kisəsi xəstəliyi olanlar, uşaq əmizdirən analar, əməliyyata hazırlananlar və ya yeni əməliyyat keçirmiş olanlar.

İstifadə qaydası: İynə adətin ilk (qanama başladığı gün) günü vurulmalıdır. Daha sonra ayda bir təkrarlanmalıdır.

DİQQƏT: aylıq iynənin vurulmasından sonrakı ilk adət qanaması iynədən 15-20 gün sonra olur. İynə yerində ağrı ya da qızarıqlıq, şiddətli qarın ağrısı, baş ağrısı, döş ağrısı, ayaq ağrısı, sarılıq, bulanlıq görmə, həddindən çox adət qanaması olduğu zaman dərhal bir həkimə müraciət etməlidirlər.

6. Dəri altı kapsul (İmplant)

Tərkibi və Təsiri: Dəri altına yerləşdirilən bu kapsulun içərisində qadın cinsiyyət hormonu (progesteron) vardır. Qadının yumurtalıqlarından yumurta hüceyrənin inkişaf etməsinə mane olaraq və uşaqlıq girişindəki sekresiyanı katılaşdıraraq spermanın uşaqlıq içərisinə keçməsinə mane olaraq hamiləlikdən qoruyur.

Müsbət xüsusiyyətləri: 99% hamiləlikdən qoruyur, 5 il hamiləlikdən qoruyur, ana südünün keyfiyyətini dəyişdirmir, miqdarını azaltmır, istifadə kəsildiyi zaman hamilə qalmaq mümkündür, cinsi əlaqəyə təsir etməz.

Mənfi xüsusiyyətləri: Adət qanamalarını azalda, kəsə, artıra bilər, kökəlmə görülə bilər, hamilə qalmaq üçün istifadədən sonra 3-4 ay gözləməyə ehtiyac duyula bilər, saç tökülməsinə və sızanaqlara səbəb ola bilər, cinsi əlaqə ilə keçən xəstəliklərdən qorumaz.

Kimlər istifadə edə bilər: Uzun müddət hamilə qalmaq istəməyən qadınlar, 16 yaşdan böyük hər yaşdakı qadınlar, 6 həftədən sonra uşaq əmizdirən qadınlar, yeni abort etdirmiş yada düşüyü olan (ilk 7 gün içərisində) qadınlar, adət düzensizliyi və amenoreyadan (adətdən kəsilmə) narahat olmayacaq qadınlar, siqaret çəkənlər.

Kimlər istifadə etməməlidirlər: döş xərçəngi olanlar, səbəbi bilinməyən vaginal qanaması olanlar, qaraciyər xəstəliyi, şəkər, öd kisəsi xəstəliyi olanlar, vərəm və epilepsiya müalicəsi alan qadınlar.

İstifadə qaydası: adətin ilk günü dəri altına həkim tərəfindən yerləşdirilir.

DİQQƏT: implant istifadə edənlərdə implantın qoyulduğu yerde ağrı ya da qızarıqlıq, şiddətli qarın ağrısı, baş ağrısı, qolda ağrı, miqren, həddindən çox adət qanaması olduğu zaman dərhal bir həkimə müraciət etməlidirlər.

7. Diafraqma.

İncə kaucukdan hazırlanmış uşaqlığın girişini örtən şapka şəklində bir vasitədir. Qoruyuculuğu 94%, Bütün qadınlar istifadə edə bilər ancaq necə istifadə edilməsi haqda dərs almalıdırlar. İstifadəsi: cinsi əlaqədən əvvəl yerləşdirilməli və cinsi əlaqədən sonra ən az 6 (ən çox 24) saat çıxardılmamalıdır. Diafraqma yerləşdirildiyi zaman əllər mütləq sabunla yuyulmalıdır.

8. Köpük, şam və digər sperm öldürücülər (spermisitlər)

Cinsi əlaqədən əvvəl vaginaya qoyulan spermisitlər spermləri öldürərək hamiləlikdən 94% qoruyurlar. Allergiyası olanlar üçün uygun deyildir. Cinsi əlaqədən 15 dəqiqə əvvəl istifadə olunmalı, əlaqədən 6 saat sonraya qədər vagina yuyulmamalıdır.

9. Uşaqlıq borularının bağlanması:

Qadında yumurtanın yumurtalıqdan uşaqlığa keçməsi üçün olan boruların cərrahi əməliyyatla bağlanmasıdır. Geri dönüşü yoxdur.

Qadında boruların bağlanması qadının cinsi istəyində, adət düzənində, bədən quruluşunda her hansı bir dəyişikliyə səbəb olmaz.

Qoruyuculuğu təxminən 100%-dir. Bundan sonra uşaq istəməyən ailələr üçün uygundur.

KİŞİ ÜÇÜN METODLAR.

1. Kondom (prezervativ)

Kaucukdan hazırlanmış bu vasitə cinsi əlaqədən əvvəl kişi cinsi orqanına taxılır və bariyer rolu görərək spermin vaginaya keçməsinə mane olur. Doğru bir şəkildə istifadə edildiyi zaman 97% hamiləlikdən qoruyur. Ən əhəmiyyətli tərəfi isə cinsi əlaqə yolu ilə keçən xəstəliklərdən qorumasıdır. İstifadə edilməsi üçün hər hansı bir məhdudiyyət yoxdur. Ancaq hər əlaqə zamanı yeni bir prezervativ istifadə edilməlidir. Cinsi əlaqədən sonra prezervativdə yırtıq və ya dəlik olub olmadığı kontrol edilməlidir.

2. Kişidə toxum kanallarının bağlanması.

Kişinin toxum kanallarının cərrahi əməliyyatla bağlanmasıdır. Bu əməliyyatdan sonra kişinin görünüşündə, cinsi istək və yetərliliyində, penisin sərtləşməsində və boşalmasında heç bir dəyişiklik olmur. Hər şey əvvəlki kimi qalır. Təxminən 100% hamiləlikdən qoruyur. Geri dönüşü yoxdur. Ona görə də diqqətlə düşünüb sonra qərar vermək lazımdır. Bu əməliyyatdan sonra 20 boşalma və ya 3 ay əlavə bir metodla qorunmaq lazımdır.

3. Geri çəkmə (çölə boşalma).

Cinsi əlaqə zamanı boşalmadan əvvəl kişinin orqanını çölə çıxardıb kənara boşalmasıdır. Bu metodun qoruyuculuğu çox azdır.

Bu yazıda Ailə Planlaması və hamiləlikdən qorunma yöntəmləri haqda sizlara biraz məlumat vermək istədim. Suallarınızı drmaharet@hotmail.com və ya drmaharet@rambler.ru adresinə göndərə bilərsiniz.

Ana Səhifəyə Dönüş